یادداشتی بر نمایش ” آن دورها ” محصول کشور صربستان
به عنوان نمونه‌ای از بخش بین‌الملل جشنواره عروسکی تهران – مبارک
پانزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران – مبارک، به سان همان چهاردهمین و سیزدهمین و دیگر دوره‌های این جشنواره، هیچ نشانه‌ای از فستیوال و ذات آن ندارد. چند نمایش از شهرستان‌ها و چند اثر خارجی، آن هم عموماً از کشور چین، به همراه بالای ۶۰ % درصد نمایش از گروه‌های تهرانی، این به اصطلاح جشنواره را تشکیل می‌دهند. اهل فن خوب می‌دانند منظور نگارنده از ذات فستیوال چیست.
اما متأسفانه در این مقال نمی‌توان این موضوع را بسط داد، با این حال در این میان به علت علاقه‌ی هنرمندان نازنین فرنگ ندیده‌ی ما نمی‌توان از ”بین‌المللی” بودن این جشنواره به راحتی گذشت، پس اندکی در باب همین مقوله‌ی ”بین‌المللی” بودن، به بررسی این دوره از جشنواره عروسکی مبارک می‌پردازیم و به عنوان نمونه به نمایش ”آن دورها” :
نمایش ”آن دورها”، نمایشی از کشور صربستان است که نگارنده این شانس را داشت که هم زمان با بازی غرورآمیز بچه‌های تیم ملی والیبال ایران که از قضا با همین کشور صربستان در مرحله‌ی دوم مسابقات جام جهانی والیبال برگزار می‌شد، به تماشای این نمایش بنشیند. اما افسوس بسیار خوردم که ای کاش به جای دیدن این نمایش به دیدن والیبال می‌نشستم. گرچه ما آن بازی را بردیم، ولی اگر هم نتیجه‌ی آن بازی، باخت تیم ملی ما بود، لااقل در یک مسابقه‌ی ورزشی و عادلانه، نتیجه‌ی بازی را واگذار می‌کردیم. نه این‌که در شرایطی ناعادلانه، بهترین سالن‌های تئاتر خودمان را از بسیاری استعدادهای ناب شهرستان دریغ کنیم و به شبه گروه‌های دسته چندم بین‌المللی واگذار کنیم و از دیده شدن و قضاوت شدن عادلانه‌ی جوانان شهرستانی کشور خود جلوگیری کنیم.
در این بین انتقاداتی که به همین نمایش ”آن دورها” وارد است را بر دلایل افسوس خوردن من بیفزایید، انتقاداتی که از دید کمتر نگاه حتی نیمه حرفه‌ای نیز پنهان نمی‌ماند: یک میز و پرده‌ای که روی آن منظره‌ای نقش بسته و دو بازیگر– عروسک‌گردان که به صورت موزیکال قرار است قصه‌ای را برای ما به اجرا بگذارند. اما کاری که ما شاهد آن بودیم نه قصه داشت، نه میزانسن جذاب و چشم گیری، بلکه تنها با موزیکال بودن و رقصاندن عروسک‌ها توانست تنها دقایقی تماشاگر را سرگرم کند. البته تماشاگری که آمده بود تا با دیدن اثری از بخش ”بین‌الملل” حتما سرگرم شود و به کمترین کیفیت هم قانع بود که هیچ، بلکه آن را سر و گردنی از آثار کشور خود بالاتر می‌دانست!
این که دو عروسک، بی هیچ هدف و قصه‌ی مشخصی با نواهای مناطق کشوری در شرق اروپا می‌رقصند و و در هر پرده، نام منطقه‌ی مورد نظر نیز اعلام می‌گردد؛ بی‌شک نمایش نیست، حتی اگر مفرّح باشد.
”آن دورها” گویی اثری بود که نهادهای فرهنگی صربستان ساخته‌اند که در ایران و دیگر کشورها اجرا شود تا مردم جهان با موسیقی و رقص نواحی کشورشان آشنا شوند و البته با آگاهی از سطح توقع مخاطبین فرنگ ندیده جشنواره‌های ایرانی، این معرفی را با کمترین زحمت و در سطح یک اثر دانشجویی ارائه داده‌اند. ”آن دورها” اثری بود که کلیت جشنواره عروسکی تهران–مبارک را به سخره گرفت و دبیر محترم این دوره از جشنواره، مرضیه برومند، در این به سخره گرفته شدن ما موثر بود. دبیری که به جز پذیرش چنین آثار سطح پایینی در جشنواره، بعد از اجرای آن، خودش گل به بازیگران و عوامل ”آن دورها” می‌دهد و متاسفانه میشود نماینده هنرمندان و هنردوستان عشقِ فرنگ و غریب‌نواز و خود کم بین ما.
این مطلب در تاریخ ۲۶ شهریور ۱۳۹۳ در وبسایت تئاترفستیوال منتشر شده است.
